Atrakcje Turystyczne

Rzeka Baba

 Nazwa tej rzeki po raz pierwszy pojawia się w źródłach historycznych w 1564 roku, kiedy to żupnik, rada i gwarkowie olkuscy zeznali przed rewizorami, że rzeka Baba, która czyniła górnikom olkuskim szkody, teraz od ośmiu lat i dalej nie ciecze. Z racji na budowę geologiczną terenu, rzeka Baba wielokrotnie zalewała olkuskie kopalnie utrudniając, czy wręcz uniemożliwiając eksploatację. Aby odprowadzać wodę z zalewanych kopalń, od XVI wieku rozpoczęła się budowa wielokilometrowych i bardzo drogich sztolni olkuskich. Z racji na szkody, jakie powodowała ta niewielka i niepozorna rzeczka dla olkuskiego górnictwa srebra i ołowiu powstało przysłowie mówiące, że „Dwie baby zniszczyły Polskę”. Według przysłowie pierwsza „baba”, to królowa Bona, która wywiozła do Włoch olbrzymie tzw. sumy neapolitańskie, a druga, to rzeka Baba, która doprowadziła na skraj bankructwa olkuskich gwarków.

 

W wydawanym w latach 1880 – 1914 „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” czytamy; „Baba, rzeczka w pow. olkuskim bierze początek na wschód od Olkusza pod wsią Siennicznem, poczem zwraca się ku zachodowi przez Olelin (dzisiaj Olewin, dop.red) i Czarną Górę i o ćwierć mili na południe od Olkusza ginie w piaskach płynąc dalej pod ziemią przez dawną sztolnię Pilecką. Po każdym silniejszym przyborze wód wypływa ponownie na powierzchnię pod Starczynowem i uchodzi z prawego brzegu do Stolli (dzisiaj rzeka Sztoła, dop.aut). Ostatni raz miało to miejsce w 1876 r. Wyrządzała ona dawniej znaczne szkody w kopalniach olkuskich i ostatecznie zniszczyła je wylewami w 1615 i 1655 roku. W 1817 roku zamierzono wody jej odprowadzić kanałem przez Starczynów do Stolli, lecz to nie przyszło do skutku. Przyczyną tego znikania wód Baby jest tak zwana kurzawka, ziemia niebieskawa, składająca się z gliny i piasku i stanowiąca spodnią warstwę piasków na przestrzeni od Olkusza do gór Tarnowskich na, Szląsku (czyli Tarnowskich Gór na Śląsku dop. red). Warstwa ta chciwie pochłania wodę i prowadząc ją w pod ziemią zalewa roboty górnicze, gdzie takowe napotka”.

Pomysł ujęcia wód rzeki Baby w betonowe i szczelne koryto został zrealizowany dopiero w XX wieku. Jednak w wyniku eksploatacji górniczej powstał tzw. lej depresyjny i źródła rzeki Baby praktycznie zanikły.